Szkoły

Historia i czasy współczesne

Początki szkolnictwa na tym terenie sięgają okresu I wojny światowej. Jak wskazują
na to zachowane dokumenty i relacje mieszkańców początkowo szkoła mieściła się
w majątku Stanisława Niecieckiego w Kossowie Większym. Najdawniejszy dostępny dokument wskazuje na rok 1916. Lekcje odbywały się w dworskich czworakach. W szkole uczyło się 8O dzieci. Nauczycielem była Jadwiga Szymańska, która w 1916 roku brała także udział w spisie ludności.

Szkolnictwo ludowe w czasie I wojny światowej na Ziemi Radomskiej podlegało Cesarskiemu i Królewskiemu Generalnemu Gubernatorstwu austro-węgierskiemu. Wszystkie przychodzące do placówki dokumenty podpisywane były przez ówczesnego radomskiego inspektora szkolnego - Franciszka Paczosa. Oprócz nauczania szkoła zajmowała się również szerzeniem oświaty wśród dorosłych. Organizowano odczyty na temat uprawy roli, rozprowadzano odezwy na temat chorób zakaźnych. Szkoła była miejscem szczepień ochronnych. W czasie wakacji przeprowadzano zbiórkę jagód jałowca i roślin leczniczych. Dzieci i dorośli mogli korzystać z biblioteki. Zbiory biblioteczne były uzupełniane przez Komendę Obwodową Cesarskiego i Królewskiego Generalnego Gubernatorstwa.

Wraz ze zbliżającym się końcem I wojny światowej Polacy przygotowywali się
do utworzenia niepodległego państwa. Rada Regencyjna w dniu 7 października 1918 roku wydała manifest zawierający program zjednoczenia Polski. Dokument został przesłany przez Radę Szkolną również do szkoły w Kossowie. W manifeście czytamy: Wielka godzina,
na którą cały naród polski czekał z upragnieniem, już wybija. Zbliża się pokój, a wraz z nim ziszczenie nigdy nieprzedawnionych dążeń narodu polskiego do zupełnej niepodległości.(…)

W latach 1921- 1923 w szkole zatrudniona była  Maria Kirchner.

 Z zestawienia klasyfikacji uczniów  w roku szkolnym 1924/1925 wynika, że w szkole były trzy oddziały, w których łącznie uczyło się 70 uczniów. Natomiast w latach 1927/1928 liczba uczniów wynosiła 52. Placówką kierowała wówczas Maria Dygałowa. Jak wynika z wykazu frekwencji i drugoroczności w roku szkolnym 1935/1936 na 100 uczniów uczących się
w szkole, aż 47 nie uzyskało promocji do klasy następnej przy 87% frekwencji. Wykres dzieci promowanych w latach 1929-1937 wskazuje, że brak promocji do klasy wyższej był wówczas zjawiskiem dość powszechnym.   

W sierpniu 1936 roku z inicjatywy mieszkańców wsi Kończyce i Kończyce Kolonii, m.in. Antoniego Adacha szkoła została przeniesiona do Kończyc. Maria Dygałowa zajęła się wyposażeniem pomieszczeń w niezbędne przedmioty i zorganizowaniem nauczania. Z pisma skierowanego do Dozoru Szkolnego w Kowali z prośbą o wyposażenie wiadomo, że została utworzona 2-klasowa Szkoła Powszechna w Kończycach. W obwodzie szkolnym nowo powstałej placówki znalazły się dzieci zamieszkałe w Kończycach, Kończycach Kolonii, Kosowie, Zabierzowie i Podlesiu.

Do pracy w szkole w Kończycach oprócz pełniącej obowiązki kierownika, Marii Dygałowej zostały przyjęte panie Wanda Szczykutowicz i Jadwiga Stopa. Pozostałe nauczycielki
ze zlikwidowanej szkoły w Kosowie przeniesione zostały do innych szkół. Maria Domagalska do Natolina, a Janina Olszewska do Jeżowej Woli. W Kończycach bezpłatną praktykę rozpoczął Tomasz Duda.   Maria Dygałowa zajęła się równocześnie organizowaniem szkoły w Wośnikach, gdzie rozpoczęła pracę w rok później,
a od 4 września 1937 roku pełnienie obowiązków kierowniczych powierzono Tadeuszowi Suchanowi. Tego samego roku w związku z przeprowadzoną reformą szkolnictwa
na podstawie rozporządzenia Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego 
o przemianowaniu publicznych szkół powszechnych, 15 listopada 1937 roku przemianowano 2-klasową publiczną szkołę powszechną na publiczną szkołę powszechną stopnia I (pierwszego). Szkoła liczyła cztery oddziały, do których uczęszczało łącznie 112 uczniów. Nauczanie było powszechne i bezpłatne. Lekcje odbywały się w wynajmowanych izbach
u państwa Rdzanków mieszkających we wsi Kończyce [obecnie okolice trasy E 7 przy ulicy Szydłowieckiej w Radomiu]. W szkole urządzano spektakle zyskując fundusze na cele oświatowe, zbierano datki na budowę szkół, na pomoc Polakom za granicą, organizowano kursy oświaty pozaszkolnej. W listopadzie 1936 roku w szkole w Kończycach i Wośnikach zorganizowano kurs wieczorowy dla dorosłych. Istniała Szkolna Kasa Oszczędności, zawiązano koło Polskiego Czerwonego Krzyża. Kierownictwo szkoły współpracowało
z Powiatowym i Miejskim Komitetem Pomocy Dzieciom, dzięki któremu dzieci uczęszczające do szkół z Kończyc i Wośnik korzystały z dożywiania.

Jak wskazują zachowane dokumenty z okresu II wojny światowej w roku 1943 w wieku szkolnym w rejonie tej szkoły było 74 dzieci, z czego zapisanych do szkoły było 44 uczniów (dane ze statystyki z dnia 1 kwietnia 1943 roku).

Po wojnie szkoła nadal mieściła się  w wynajmowanych izbach. Oprócz domu państwa Rdzanków świadkowie wskazują również państwa Staniszewskich i państwa Gucio mieszkających w pobliżu rodziny Rdzanków. Nie wiadomo dokładnie, w jakich latach 
i w jakiej kolejności. Być może warunki lokalowe nie pozwalały na funkcjonowanie wszystkich czterech klas w jednym domu i lekcje odbywały się w kilku domach jednocześnie. Z relacji byłych uczniów wynika, że szkoła w Kończycach krótko, ale również mieściła się u państwa Piątków, cyt. „w starych pokojach” dawnego majątku Stanisława Gawrońskiego,  dziedzica Kończyc.

W latach 1949 - 1952 dzieci z tego obwodu szkolnego  uczyły się w domu  państwa
Jana i Stefanii Markiewiczów we wsi Kończyce Kolonia. Najdłużej jednak szkoła utrzymała się w budynku państwa Rdzanków.

W okresie powojennym nauczycielami uczącymi byli: Irena Adamska - pełniąca obowiązki kierownika szkoły, Irena Fochman, Krystyna Stańczak, Feliksa Walkiewicz 
z d. Gwiazdowska.

Najbliższa szkoła II stopnia, do której uczęszczały dzieci starsze (klasy V- VII) znajdowała się w Jeżowej Woli. Była to szkoła Ksawery i Wiktora Brześciańskich. Część dzieci starszych ze wsi Kończyce Kolonia w latach 1952- 1961 uczęszczała do szkoły
w Młodocinie Mniejszym. Zajęcia odbywały się w der Kirche (czyt. kirsze), dawnym budynku kościoła ewangelickiego pozostałego po osadnikach niemieckich ze wsi Augustów [budynek zachowany do dziś, znajdujący się po prawej stronie trasy E 7, przy zjeździe z wiaduktu w Augustowie, jadąc w stronę Krakowa].

Pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku z inicjatywy kierownika szkoły w Kończycach, Ireny Adamskiej i mieszkańca Kończyc Kolonii, Antoniego Adacha zawiązano Komitet Budowy Szkoły. Przedsięwzięcie wspierał sołtys Kończyc Kolonii, Stanisław Bednarek
i radny powiatu radomskiego, mieszkaniec wsi Kończyce, Wincenty Bednarczyk.
W skład komitetu oprócz w/w osób weszli mieszkańcy wsi Kończyce Kolonia- Józef Adach, syn Antoniego, Józef Gołębiowski i nauczycielka, Feliksa Walkiewicz.  Komitet zbierał pieniądze wśród mieszkańców Kończyc i Kończyc Kolonii. Składka była dobrowolna i wynosiła średnio od rodziny 300 złotych. Były rodziny, które wniosły wkład nawet po 900 złotych. Po zgromadzeniu odpowiednich funduszy Komitet Budowy Szkoły zwrócił się
do Urzędu Gminy w Kowali o podjęcie działań zmierzających do budowy szkoły.

Plac, na którym wzniesiono budynek należał do Wojciecha Walewskiego z Kończyc.
W zamian Urząd Gminy w Kowali dał właścicielowi grunt w Młodocinie Mniejszym.
W ciągu dwóch lat przy wydatnej pomocy mieszkańców postawiono budynek szkolny i dom dla nauczycieli.

W 1961 roku dzieci rozpoczęły naukę w nowej ośmioklasowej szkole w Kończycach Kolonii. W parterowym budynku mieściło się 6 sal lekcyjnych i 2 niewielkie pomieszczenia na kancelarię (gabinet dyrektora) i pokój nauczycielski. Toalety znajdowały się w budynku na zewnątrz. W domu nauczyciela mieszkało czworo pedagogów. Kierownik szkoły - Irena Adamska, podinspektor - Henryk Nogaj, nauczycielki: Adela Sosnowska i Helena Zykubek z rodzinami. Placówce tej, powstałej
w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (czasach ideologii komunistycznej)  nadano imię Marcelego Nowotki, które zostało usunięte po przemianach ustrojowych w Polsce.

W kwietniu 1993 roku rozpoczęto modernizację budynku. Wybudowano  kotłownię
i założono centralne ogrzewanie.

W 1998 roku podjęto próby rozbudowy szkoły. Przy zaangażowaniu ówczesnego dyrektora szkoły, Marleny Winiarskiej i wójta gminy Kowala, Tadeusza Osińskiego latem 1999 roku rozpoczęły się prace budowlane. 1 września 2000 roku oddano do użytku łącznik, w którym znalazły się: pomieszczenie na gabinet dla dyrektora, stołówka z małą kuchnią, pomieszczenie gospodarcze i toalety.

 1 września 2001 roku oddano do użytku jednopiętrowe skrzydło. Na parterze - salę gimnastyczną wraz z zapleczem (przebieralnie, natryski, gabinet nauczyciela wychowania fizycznego i magazyn na sprzęt sportowy). Na górze - dwie sale lekcyjne (dla oddziału przedszkolnego i pracownię komputerową) oraz sanitariaty. Dzięki temu znacznie polepszyły się warunki pracy szkoły.

21 maja 2016 roku z inicjatywy ówczesnego dyrektora pani Danuty Wielochy szkole nadano imię Orła Białego.

Szkołą w Kończycach-Kolonii kierowali:

• Maria Dygałowa (1936-1937)
• Tadeusz Suchan (1937- brak danych)
• Irena Adamska (brak danych - 1969)
• Stanisław Żyła (1969- 1974)
• Adam Żak (1974- 1978)
• Roman Puchala (1978- 1989)
• Helena Zykubek (1989- 1991)
• Marlena Winiarska (1991- 2011)
• Magdalena Walczak- Wójcicka (2011- 2015)
• Justyna Fabisiak (VII- VIII 2015)
• Danuta Wielocha (2015- III 2017)
• Anna Lachowicz (IV 2017 - do chwili obecnej)

Do obwodu szkoły należą Kończyce - Kolonia, Augustów od nr 94a do 106, Kosów od nr 56c do 82. Szkoła posiada 8 sal lekcyjnych, salkę do prowadzenia zajęć terapeutycznych, salę gimnastyczną wyposażoną w sprzęt sportowy, pracownię komputerową oraz bibliotekę szkolną. Zajęcia odbywają się w systemie jednozmianowym.

Pracą sekretariatu kieruje sekretarz  pani Agnieszka Tomczyk. W szkole pracuje również
4 pracowników obsługi i sezonowo 2 palaczy. Opiekę medyczną nad placówką sprawuje pielęgniarka pani Małgorzata Komór. Opiekę stomatologiczną nad uczniami sprawuje gabinet stomatologiczny w SP ZOZ w Kowali.

 W szkole działa wolontariat pod opieką nauczycieli pani Ewelina Kopycka, Monika Miękus i pani Katarzyna Minda. Placówka jest organizatorem imprez o charakterze gminnym: Konkurs ortograficzny dla klas młodszych „Z ortografią za pan brat" koordynowane przez nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej -  panią Magdalenę Waszko.

W roku szkolnym 2022/2023 w Publicznej Szkole Podstawowej im. Orła Białego w Kończycach-Kolonii uczy się 79 uczniów, do oddziału przedszkolnego uczęszcza 17 dzieci.

W roku szkolnym 2022/2023 w szkole zatrudnieni są nauczyciele:

• Anna Lachowicz  – dyrektor, biblioteka,
• Joanna Jaśkiewicz – wychowanie przedszkolne,
• Emilia Rogowska – edukacja wczesnoszkolna,
• Waszko Magdalena - edukacja wczesnoszkolna, przyroda,
• Sylwia Tulej – edukacja wczesnoszkolna, pedagog specjalny,
• Urszula Marecka - język polski,
• Daniel Sobania  - historia, wiedza o społeczeństwie,
• Katarzyna Minda - język angielski, technika,
• Renata Szymańska – język niemiecki, doradztwo zawodowe,
• Matras Katarzyna – biologia, geografia, plastyka, muzyka, wdż,
• Lidia Kowalik – matematyka, chemia,
• Monika Miękus - informatyka, matematyka,
• ks. Krzysztof Chodowicz – religia,
• Wijata Barbara - religia, biblioteka,
• Bartosz Piętak - wychowanie fizyczne,
• Lucyna Kowalik-Rola – pedagog, logopeda,
• Katarzyna Stadryniak – psycholog,
• Ewelina Kopycka  – język angielski, świetlica,
• Anna Wierzgała – fizyka.